EEN EIGENZINNIGE DUITSE KUNSTENARES
Thea-Warrior
Als ik op zondag 12 september 2021 in Doornik/ Tournai de optische illusie in de reproductie van 'De Haagbeukendreef' ontdek, denk ik al gauw: 'Hé, net als Mia, dat is grappig...'
Het toeval wil namelijk dat ik mij sinds 15 december 2012 geboeid weet door het intrigerende werk van Mia Lederer, een Duitse kunstenares. Op die decemberavond zoek ik naarstig op Marktplaats naar een kerstcadeau voor een naaste. Terwijl ik het enorme aanbod porselein bekijk, vraag ik me af of er niet iets bijzonders is om zelf te verzamelen, ik verzamel immers niks: 'Misschien wel leuk!'
Dan valt me een klein schaaltje op. Vele objecten later realiseer ik me dat er iets is met dat schaaltje; met dat meisje met haar armen boven haar hoofd. Ik scroll terug, bekijk het grondig, maar kan niets bijzonders ontdekken en ga weer verder. En toch! Meerdere keren scroll ik terug in de duizenden porseleinaanbiedingen: 'Wat is ermee?' Uiteindelijk zie ik wat er aan de hand is: de foto is verkeerd genomen, immers het meisje staat niet, ze ligt. De naam 'Mia Lederer' doet geen belletje rinkelen. Op het web zoek ik naar andere voorwerpen. Het Duitse eBay heeft een vierkant bordje en een wijnkannetje van Mia in de aanbieding. Ik vind de afbeeldingen meer dan schitterend en ter plekke wordt een verzamelhobby geboren.
Het schaaltje van 12,5 x 9 centimeter is al een hele tijd in mijn bezit alvorens ik ontdek dat Mia in de afbeelding een optische illusie heeft opgenomen. De ontdekking maakt het voorwerp voor mij nog waardevoller. Terwijl ik de tekeningen bestudeer en van alles leer over porseleinfabricage, -fabrikanten en -merken groeit mijn verzameling. Ik verzamel met name porselein en in elke tekening blijkt Mia Lederer een optische illusie te hebben verborgen: alle afbeeldingen zijn ambigue. Op zich vrij vermoeiend voor de waarnemer, maar tevens een spel: iemand ziet òf de ene figuur òf de andere. Allebei tegelijk kan niet, afwisselend wel. Ook in haar schilderijen en zelfs in tekeningen voor boeken heeft Mia optische illusies verwerkt. Feitelijk een tamelijk rigide handelwijze. Als ik mij in de kunstenares verdiep, blijkt zij zich nogal koppig vast te houden aan haar manier van schilderen en tekenen. Aangezien ze blijkbaar met voorbedachte rade optische illusies integreert in haar ontwerpen, kan ik me dit voorstellen. Ze zijn niet allemaal even goed, sommige tekeningen zien er wat verwrongen uit, maar enkelen zijn werkelijk fantastisch. Een enkele keer overlappen zelfs meerdere afbeeldingen elkaar in een tekening.
Hoe ik ook zoek, nergens maar dan ook nergens heb ik de afgelopen jaren in teksten op het web of in boeken een woord aangetroffen over de optische illusies in haar werk. Wat ik al vorsend snel ontdek, is dat Mia scheel is geboren en ik vraag me af of dat de reden is waarom ze zo goed in staat is optische illusies in haar ontwerpen te verwerken.
Zoals gezegd, de afbeeldingen zijn niet allemaal even mooi. Bij sommige ontwerpen duurt het lang voordat ik de optische illusie erin waarneem. Het handigste is als ik het voorwerp wat hoger op een boekenplank opstel en het dan vanaf een paar meter afstand - laag gezeten in een leunstoel - bekijk; dan wil de optische illusie wel omhoog borrelen.
Klik op de afbeelding voor een vergroting en info
In de loop der jaren groeit het verlangen om honderd jaar na Mia's geboortejaar 1921 een tentoonstelling van haar werk te organiseren. Levend Web en het coronavirus COVID-19 steken daar een stokje voor. In 2020 en 2021 ben ik af en toe wat geïrriteerd en treurig van deze streep door mijn persoonlijke agenda en doel, maar het schilderij 'De Haagbeukendreef' van Hippolyte Boulenger wekt me absoluut op... immers er zijn meer wegen naar Rome.
Als ik ontdek dat óók Hippolyte Boulenger scheel is geweest, groeit de idee om beide kunstenaars op Levend Web te eren.
Vandaar dit Intermezzo Dwalende Ogen. Mogelijk dat anderen in staat zijn om tentoonstellingen te organiseren rond hun werken. Gezien hun unieke kwaliteiten verdienen Hippolyte Boulenger en Mia Lederer het allebei dik en het lijkt me geweldig als het publiek zich ermee mag vermaken.