282 HET ALTAARSTUK VAN JACOB JORDAENS

SINT MAARTEN GENEEST EEN BEZETENE 

Thea-Warrior

 

Op het wereldwijde web (nlwiki.org) verneem ik dat zich boven het hoofdaltaar van de Sint- Maartensabdijkerk een schilderij 'Sint Maarten geneest een bezetene'  uit 1630 van de hand van Jacob Jordaens heeft bevonden. Genoemd schilderij bevindt zich nu in het Museum voor Schone Kunsten in Brussel. Ik ben oprecht verrast dat tijdens de revolutie naast het kerkaltaar ook dit altaarstuk bewaard is gebleven!

 

Omdat de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Doornik een schilderij 'Christus aan het kruis' herbergt dat aan Jacob Jordaens wordt toegeschreven, heb ik begin september 2021 op het wereldwijde web vele schilderijen van de Antwerpse schilder bekeken. Tussen die schilderijen heb ik toen zijn schilderij 'Sint Maarten geneest een bezetene' wel gezien.

Gelijk het schilderij 'De Bevrijding van de Geesten uit het Vagevuur' (1635) van Peter Paul Rubens heb ik 'Christus aan het kruis' niet aan het  energielijnenpatroon van de Kathedraal kunnen verbinden. Maar terwijl ik over het behouden altaarstuk van de Sint-Maartensabdij lees, denk ik ineens: 'Zou het schilderij 'Sint Maarten geneest een bezetene' misschien met het energielijnenpatroon van de abdijkerk te maken kunnen hebben?' 

En dan word ik me een potje nerveus! 

 

Natuurlijk ga ik op het wereldwijde web op zoek naar het schilderij. Het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium in Brussel helpt me niet. Een mogelijke voorstudie welke zich in het Museum Plantin-Moretus in Antwerpen bevindt, komt voorbij. Is dit de juiste compositie? Sint Martinus staat mooi centraal, maar dan kom ik tot de conclusie dat het schilderij op de site van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van Belgie (fine-arts-museum.be) het beoogde schilderij is.

Sint Martinus van Tours bevindt zich links op het schilderij en de actie lijkt zich op een trappartij af te spelen. Rechtsonder wordt de bezetene door vijf personen in bedwang gehouden en centraal zit een opvallende, bebaarde man achter een soort balkonhek. Wat vreemd! 

Aangezien Jordaens het schilderij in 1630 heeft gemaakt, is het van voor de verbouwing of nieuwbouw van de abdijkerk in 1671. Het schilderij blijkt enorme afmetingen (4 meter 32 bij 2 meter 69 ) te bezitten, maar het is enkel in klein formaat (met weinig pixels) te downloaden. Misschien kan ik een groter formaat aanvragen, maar ik wil verder!

 

Terwijl ik zo bezig ben, ga ik steeds meer twijfelen aan de weg waarop ik ben terechtgekomen: een schilderij dat niet bij het energielijnenpatroon van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal hoort! Is dit wel de bedoeling? Laat ik me niet verleiden? Raak ik niet te veel van de beoogde weg af? Op welke weg zit ik eigenlijk? Hoort dit bij nog wel mijn Queeste? Er zijn maar vijf energielijnen... wat kan ik daarmee op een schilderij? Dat zijn toch te weinig lijnen! Waar in het schilderij zou het Kruispunt dan moeten liggen? 

Nerveus bedenk ik dat ik de energielijnen nog veel nauwkeuriger in kaart had moeten brengen. Bij de zij-ingang van het Hôtel-de-Ville had ik heel precies het midden van de geelgestreepte energielijn moeten bepalen, in plaats van uit te gaan van de gevonden energielijnenkruising en te vertrouwen op de eerder door mij ingetekende plattegrond die hoort bij mijn allereerste bezoek aan de kelders (de crypte) en de pandgang van het Hôtel-de-Ville. Het is een tamelijk domme gedachte, want de geelgestreept weergegeven energielijn loopt niet recht en ik zou haar per meter in kaart moeten brengen! 

Per ongeluk wis ik een bewerkte foto met het energielijnenpatroon van de afgebroken abdijkerk. De paniek is bijna totaal, maar gelukkig kan ik de afbeelding met PowerPoint herstellen, want in mijn bestand over de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal ligt op een andere afbeelding het energielijnenpatroon nog vast. Gestresst kom ik tot de conclusie dat vertrouwen op de mij begeleidende Engelen blijkbaar noodzakelijk is.

 

Ik schuif de afbeelding van het schilderij onder het energielijnenpatroon. Zou ik het schilderij moeten draaien? Hoe? Waar zou de Zeven-Stralen-Ster zich op het schilderij kunnen bevinden? Ik draai een slag, maar als ik al kijkend bedenk dat Sint Maarten de Energielijnenkruising waarschijnlijk aanwijst, zit ik even later met open mond te kijken; er zit een vogel op de geelgestreepte energielijn.

Wat is het voor roofvogel? Een buizerd? Een adelaar? Een giervalk? Ik denk de laatste, in elk geval is het een krachtdier met overzichtskwaliteiten. De vogel lijkt een blauwleren vogelkap te dragen. Wat onaardig en hoe illustratief... vogels gebruikt voor de jacht bezitten van nature de kwaliteiten hoog te kunnen vliegen en overzicht te hebben. Het wereldwijde web onthult dat een valkenier een roofvogel met opzet met een huif het zicht ontneemt om hem 'rustig te maken' en af te richten voor de jacht. Hm, de bezetene is natuurlijk ook het normale zicht op de wereld kwijt. En de man met de blauwe muts? Hij lijkt de cagiedrager te zijn, hij kijkt vrij schalks en wijst naar de vogel. Is dit Jacob Jordaens zelf!? Met een schildersmuts? Vast.

 

En wie is die centrale man op dat balkon achter dat rode tafelkleed? Is dit de edelman die het schilderij heeft geschonken? Toch niet de abt! Draagt hij een Phrygische muts? De muts van een ingewijde? De hoofdbedekking zit vrij vreemd rond zijn kale hoofd. Als ik op mijn computer goed naar hem kijk, lijkt er bij hem aan het schilderij 'gewerkt' te zijn. Zijn rode mouwen lijken een latere toevoeging; ze liggen hoog op de verf. Het rood van het tafelkleed is mogelijk eveneens geretoucheerd. Sint Maarten en de kluwen zorgzame mensen die de bezetene vasthouden, lijken me wel origineel. Misschien dat de witte albe van Sint Maarten een verfbeurt heeft gehad.

Waarschijnlijk is het schilderij in de revolutionaire tijd tijdens de diefstal of het vervoer naar Parijs behoorlijk beschadigd. In de beschrijving van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten staat dat het schilderij in 1811 tot de tweede zending van de Franse regering heeft gehoord. Op het huidige Belgische grondgebied zijn tijdens de revolutie veel kunstschatten geroofd. Gelukkig is een deel van die schat later teruggegeven. En wat een opmerkelijk gezicht heeft de bebaarde man die aan de rechterkant met zijn neus als het ware het tafelkleed raakt!

 

Wat is een bezetene? Ik neem aan dat het iemand is die van de duivel is bezeten; iemand die in de wereld de weg kwijt is; die gruwelijk tekeer gaat en wanhopig schreeuwt. 

De gele energielijn gaat door zijn keel, wat aardig past bij een uitdrijving. De lichtgroen weergegeven energielijn staat verticaal in het schilderij. De jongeman die de staf van Sint Maarten vasthoudt, houdt tevens de lichtgroene energielijn vast. Hij verbeeldt beslist de ondeugende en latere Sint Brixius van Tours. 

In de combinatie van schilderij en energielijnenpatroon wijst Sint-Maarten dus de Zeven-Stralen-Ster aan. Aangezien het Kruispunt aardt, grondt en op het stuitchakra werkt, geniet ik van het feit dat de lichtgroene lijn naar de stuit van de man op de voorgrond wijst. Het is tijd om te aarden!

 

Het blijft een vreemd schilderij; zo plechtig statisch aan de linkerkant met die zuilen en Sint Maarten (zo rechtgeaard), zo'n verwarde, chaotische kluwen mensen rechtsonder (de werkelijkheid in de wereld) en dan die twee op het balkon die me net iets te liederlijk zijn afgebeeld; ze lachen besmuikt en bekijken welhaast spottend het wereldse gedoe. Eigenlijk net zoals Peter Paul Rubens ietwat te familiair Maria, Jezus en God de Vader heeft afgebeeld op zijn schilderij 'De Bevrijding van de Geesten uit het Vagevuur'. Het is alsof schilder Jacob Jordaens uitdraagt dat met heiligen en duivels de mensheid goed voor de gek wordt gehouden. Stel dat het zo is, stel dat je beter weet, stel dat je een ingewijde bent... doe er dan wat aan.

Hm, ze zullen wel niet geweten hebben wat ze in dit kader in positieve zin in de gewone wereld zouden kunnen doen. Weet ik het!? Officieel ben ik geen ingewijde, maar in elk geval deel ik mijn persoonlijke kennis aardig op Levendweb.

 

Er is zoveel te zien op dit schilderij. Eigenlijk staan de drie middeleeuwse standen erop: de geestelijkheid, de adel en de boeren of burgers. Het bijzondere is dat niet de geestelijkheid als eerste in rang bovenaan staat, maar de adel. Geeft Jacob Jordaens hier een hint aan de monniken van de Sint-Maartensabdij over actuele veranderingen in de rangen en standen of is het een eis van de schenker? Door de bruinleren handschoen op het rode tafelkleed lijkt deze hoge edelman in elk geval plezier in de jacht te hebben... een voorrecht van adel en geestelijkheid.

En wat te denken van de hond die rechtsonder tegen een kind aanstaat... wordt hier aan iemand trouw beloofd? Of de witzilveren, Romeins-aandoende, engelachtige hoofdjes met daarboven de goudkleurige ramskoppen!? Beide mannekes ontberen hun armen. Verhaalt Jacob Jordaens hierdoor over 'wel juist kunnen denken maar toch niet juist kunnen handelen' of is het slechts toeval? 

Hm, die ramskoppen staan vrij algemeen bekend als Baphomet, een occult symbool dat de duivel of satan representeert. Al met al heeft de schilder het Goed en het Kwaad knap in het schilderij verwerkt. 

 

Wat kan ik nog zeggen? Al spelend heb ik in Doornik zo nauwkeurig mogelijk gemeten. Ik denk dat het goed is de Engelen die me begeleiden te vertrouwen; ik zal het goed genoeg hebben gedaan. Overigens glinstert mijn ontdekking van de synchroniciteit, want op 10 november 2021 ontdek ik na zonsondergang de verbinding tussen het energielijnenpatroon van de afgebroken abdijkerk van de Sint-Maartensabdij en het schilderij 'Sint Maarten geneest een bezetene'. Omdat in het sjamanisme een nieuwe dag bij zonsondergang begint, heeft mijn ontdekking dus op 11 november plaatsgevonden; op de naamdag van Sint Maarten. Dat hij nog velen die de weg kwijt zijn, mag genezen.

 

Hm, nu voel ik wel de noodzaak om wat aandacht aan Sint Martinus van Tours en Jacob Jordaens te besteden, moet kunnen.