HET PICTURAAL TESTAMENT
Thea-Warrior
Na de successen in 1832 en 1833 geraakt Louis Gallait beroemd in heel België en Europa. Hij legt zich toe op het schilderen van historische en religieus-getinte doeken, vaak in grootformaat en voornamelijk met gebeurtenissen die zich op Belgisch grondgebied hebben afgespeeld.
Evenwichtige composities, dramatische onderwerpen, een drukkende sfeer en gedempt kleurgebruik kenmerken zijn werk. Meerdere schilderijen tonen politieke figuren uit de periode 1566-1568, de tijd van de Beeldenstorm en het begin van de Tachtigjarige Oorlog, maar de vernietiging van het interieur van kerken beeldt hij niet af. Onderwerpen die nauwelijks om de aandacht van de toeschouwer hoeven te bedelen zijn: de troonsafstand van Karel V in 1555, de veroordeling van de graven van Egmont en Horne in 1568, Vargas die zweert geen ketter in leven te zullen laten terwijl hij de opstand in de Nederlanden tegen de Spaanse regering tracht te onderdrukken, acties van de Raad van Beroerten (de Bloedraad), acties van de Inquisitie, verleidingen en miskende of stervende personen. Recht of onrecht, juist of onjuist, gezond of ongezond... Louis Gallait slingert de vragen de wereld in.
Uit het boek 'Louis Gallait (1810-1877) - La Gloire d'un Romantique' van Serge Le Bailly de Tilleghem (1987) blijkt dat Louis voor het schilderij 'De Abdicatie van Karel V' drie jaar lang met volhardend doorzettingsvermogen tientallen voorstudies heeft getekend. Zijn gedegen opleiding in Doornik staalt hem blijkbaar in de voorbereiding. Op het doek van 4,85 bij 6,83 meter figureren tientallen personen van stand. Door en met dit schilderij wortelt de Romantiek zich als kunststroming in het nog jonge België. In de negentiende eeuw gaan staat en stroming als het ware gelijk op.
Daarnaast schildert Louis taferelen van alledag en schitterende, soms intiem tedere, portretten. Onder andere van zijn vrouw Hippolyte Simone Picke, met wie hij op 19 maart 1844 trouwt, en natuurlijk van zijn dochters Amélie, geboren 30 december 1844, en Marie, geboren 8 september 1949. Na zijn succes in 1841 in Parijs met het schilderij 'De Abdicatie van Karel V' lijkt de Franse hoofdstad - met al zijn ateliers, expositieruimten en kunstenaars - als woonplaats naar Louis te lonken, maar de Belgische regering weet hem met de belofte van vele opdrachten aan Brussel te binden (Le Bailly de Tilleghem, 1987).
Zijn ateliermedewerkers steunen hem volop in zijn fenomenale productie. Volgens de verhalen schildert Louis soms enkel de gezichten en handen, en schilderen zijn gezellen op zijn aanwijzingen de rest. In 1865 krijgt hij een grote opdracht: het vervaardigen van vijftien enorme portretten van Belgische helden - op een gouden achtergrond - voor de half-cirkelvormige wand van de vergaderzaal van het parlement (van de Senaat) in Brussel. En daarna... tegen het einde van zijn bruisende schildercarrière schildert Louis Gallait in 1882 zijn picturaal testament: 'De Pest van Doornik van 1092'.
Op zich vind ik het vrij logisch dat de jaarlijkse processie in Doornik hem intrigeert. In zijn jeugd moet het jaar in jaar uit telkens weer een ontroerende en rumoerige gebeurtenis in zijn dagelijkse omgeving zijn. Serge Le Bailly de Tilleghem laat zien dat Louis ook voor 'De Pest van Doornik van 1092' tientallen schetsen en voorstudies maakt. Hoe diep het onderwerp hem raakt, blijkt wel uit het feit dat de eerste, bekende, schets (14,5 bij 22,5 centimeter) van de processie uit 1843 stamt. Het grootse schilderij van 4,85 bij 6,83 meter ziet uiteindelijk pas in 1882 het levenslicht.
Louis Gallait, voorstudies voor 'De Pest van Doornik van 1092'. Publiek domein; creaties van voor het jaar 1882
Afbeeldingen uit: Le Bailly de Tilleghem, S. (1987). Louis Gallait (1810-1897) - La Gloire d'un Romantique.
Natuurlijk ben ik ontroerd als ik schrijvend over kanunnik Ailbertus d'Antoing het schilderij 'De Pest van Doornik' op het wereldwijde web aantref, maar aangezien ik mezelf (in 2019 en 2020) niet belachelijk wil maken door te roepen dat een schilder in de negentiende eeuw 'mijn' Ailbertus d'Antoing als 'een gekruisigde Christus' in een schilderij heeft afgebeeld, onderneem ik geen actie en onderzoek ik de schilder niet. Nu, in augustus 2021, accepteer ik helemaal dat Louis Gallait achter een misdienaar, die met een bel de weg vrijmaakt voor de processie, Ailbertus d'Antoing heeft afgebeeld.
Is het Ailbertus d'Antoing!? Goede vraag... omdat de cantor van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Doornik zowel de verantwoording draagt voor de liederen in de liturgie als voor de liederen welke tijdens de processie worden gezongen, loopt een cantor normaliter in de processie voorop. Ramakers (2008) vertelt dat Ailbertus d'Antoing in 1094 en 1095 wordt genoemd als cantor, maar wat mij betreft loopt 'mijn' Ailbertus met zijn stem, die naar ik veronderstel klinkt als een klok, ook in de processie van 1092 voorop. Probeer me maar eens van dit idee af te brengen!
Volgens de verhalen taalt Ailbertus niet naar elegante kleding en loopt hij dagelijks blootvoets, de rol van boeteling lijkt hem op het lijf geschreven. Sommigen denken dat bisschop Radboud II, gekleed in een boetekleed, voorop loopt. In een schets heeft Louis Gallait inderdaad de bisschop met mijter in de kruisigingshouding afgebeeld, maar een andere schets toont volgens mij voldoende aan dat bisschop Radboud II naar het tweede plan gaat. Op het schilderij loopt de bisschop met zijn kazuifel over zijn arm en met zijn mijter en staf in zijn handen rechtsachter de kanunnik in zijn bruine pij... gewoon achter 'mijn' Ailbertus d'Antoing.
En nu... op naar Tournai/ Doornik! Op naar de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal voor afbeeldingen van 'Het Heilige Jeruzalem' en mogelijk 'Christus geneest de blindgeborene' en op naar het Musée des Beaux-Arts voor 'De Pest van Doornik van 1092'.
Maar voordat ik zondag 25 juli 2021 's ochtends in alle vroegte met mijn echtgenoot naar Doornik rijd, bestel ik op zaterdag eerst nog een boek! Als ik gelijk heb, en leermeester Philippe-Auguste Hennequin heeft in 1832 daadwerkelijk Louis Gallait het energielijnenpatroon van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal als vormcriterium aangereikt, dan... zou hij dit patroon ook zèlf in een schilderij kunnen hebben toegepast! Het wereldwijde web blijkt nauwelijks info of afbeeldingen te bieden, maar vertelt wel dat Jérémie Benoit in 1994 over hem het boek 'Philippe-Auguste Hennequin 1762-1833' heeft geschreven. Als schilder-leermeester Hennequin zelf daadwerkelijk een schilderij heeft geschilderd waarvan de compositie is gebaseerd op het energielijnenpatroon van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, dan zou ik dit schilderij in dat boek moeten kunnen vinden!
Bronnen
- Afbeelding Etude No P14 pour La Peste de Tournai. Fotograaf: Serge Le Bailly de Tilleghem en le service photographique de l'Institut supérieur d'Archéologie et d'Histoire de l'Art de l'Université Catholique de Louvain'. Publiek domein, creatie uit 1843.
Scan van 16 augustus 2021 uit: Le Bailly de Tilleghem, S. (1987). Louis Gallait (1810-1897) - La Gloire d'un Romantique. Bruxelles: Crédit Communal.
- Afbeelding Boeteling-Bisschop - potloodtekening 33,5 x 20 cm - Tournai, Musée des Beaux-Arts - Ex Coll. dWG 419.
Verantwoording foto: Serge Le Bailly de Tilleghem en le service photographique de l'Institut supérieur d'Archéologie et d'Histoire de l'Art de l'Université Catholique de Louvain'. Publiek domein, tekening van voor 1882.
Scan van 16 augustus 2021 uit: Le Bailly de Tilleghem, S. (1987). Louis Gallait (1810-1897) - La Gloire d'un Romantique. Bruxelles: Crédit Communal.
- Afbeelding Groep boetelingen - potlood op kalk 45,5 bij 34,5 cm - Tournai, Musée des Beaux-Arts - Ex Coll. dWG 411.
Verantwoording foto Serge Le Bailly de Tilleghem en le service photografique de l'Institut supérieur d'Archéologie et d'Histoire de l'Art de l'Université Catholique de Louvain. Publiek domein, tekening van voor 1882.
Scan van 16 augustus 2021 uit: Le Bailly de Tilleghem, S. (1987). Louis Gallait (1810-1897) - La Gloire d'un Romantique. Bruxelles: Crédit Communal.
- Afbeelding 'De Pest van Doornik'. Louis Gallait (1882). Musée des Beaux Arts, Tournai. Foto: P.M.R. Maeyaert (2012). Publiek domein via Wikimedia Commons.
Op 20 juli 2021 van https://commons.wikimedia.org/wiki/File:PMa_B_541_Tournai.jpg
- Benoit, J. (1994). Philippe-Auguste Hennequin 1762-1833. Paris: Arthena.
- Le Bailly de Tilleghem, S. (1987). Louis Gallait (1810-)1897) - La Gloire d'un Romantique. Bruxelles: Crédit Communal.
- Louis Gallait. Op 18 juli 2021 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Louis_Gallait
- Ramakers, E. (met Wolters, L.). (2008). Ailbertus - Kloosterstichter tegen wil en dank? Kerkrade: Stichting Ailbertus Rolduc.
---> 254 WERKZAAMHEDEN IN DE KATHEDRAAL - Genoeg te Zien