241 HET PERSPECTIEF

Volgens mij heeft Rogier het perspectief gekozen vanuit de grote boog over de Schelde; een waterpoort uit het midden van de dertiende eeuw: L'Arche. De poort behoort tot de eerste, versterkte, ommuring van de stad Doornik. Volgens het 'Dossier historique et iconographique Ville de Tournai' is de boog gebouwd uit blokken Doornikse steen, met boven de halfronde, gewelfde structuur een overdekte galerij met zadeldak. Aan beide zijden vele vensters, die met houten luiken zijn af te schermen. Links en rechts op de kade een ronde stenen toren. Op de rechteroever is de toren in de lengte van de kade uitgebreid met een landpoort. De boog van l'Arche is spectaculair: 10,5 meter lang; 1,20 meter breed en 4,3 meter hoog. Als aan het begin van de 14de eeuw de tweede omwalling wordt gebouwd omdat Doornik zich uitbreidt, verliest l'Arche zijn militaire en beschermende functie. Maar... omdat (hoe modern) het bouwwerk wordt verhuurd en de torens voor bewoning worden opgedeeld, blijft het staan totdat het, betreurenswaardig genoeg, in 1832 als 'ruïne' wordt afgebroken (Service de l'urbanisme, 2017). 

 

In het schilderij van Rogier is stroomopwaarts, aan de linkeroever, het klooster van de minderbroeders te zien. Op het plan van Tornacum uit 1613 verwijst 'R. les Cordeliers' naar dit klooster. Jammer genoeg staat de R. niet op de plattegrond! Stroomopwaarts bezit de tweede ommuring ook een  waterpoort: les Arches des Chauffours - de Bogen van de Kalkovens. Op de plattegrond uit 1613 staat er in het water een 'G' bij. Rogier heeft deze waterpoort niet geschilderd, al moet de poort er wel geweest zijn. Vrijheid van de kunstenaar!? Haast?

 

Even een weetje, stroomafwaarts kent de tweede ommuring van Doornik nog een waterpoort: le Pont des Trous, vernoemd naar een sluis die daar in de buurt moet hebben gelegen. Op de kaart van Tornacum uit 1613 heet deze waterpoort: Pont dedans le Chasteau (6). De Pont des Trous is de enige van de drie waterpoorten waarvan in 2021 nog delen overeind staan. In de Tweede Wereldoorlog zwaar vernield, wordt er nu in verband met de scheepvaart nog immer aan gewerkt. Op dit moment worden de bogen verbreed, dus vandaar dat historie-minnende inwoners van Doornik permanent ijveren voor het behoud van dit erfgoed. 

 

Terwijl ik meen dat mijn verhaal betreffende 'De Heilige Lucas schildert de Madonna' van Rogier van der Weyden is afgerond, check ik op vrijdag 2 juli 2021 kort het schilderij 'De Madonna van kanselier Rolin' van Jan van Eyck. In de voorafgaande maanden is dit schilderij me een keer op het wereldwijde web onder ogen gekomen en ergens heb ik gelezen dat er een discussie bestaat over welk schilderij het eerste is geschilderd; dat van Rogier van der Weyden of dat van Jan van Eyck. 

Op het moment dat ik de afbeelding destijds zie, trilt er iets in mijn hersens. Vandaar de gedachte: 'Ooit goed bekijken!'

Op 2 juli 2021 trilt het nog steeds, minder dan dat het schilderij 'De Heilige Lucas schildert de Madonna' zindert, maar het trilt. Het schilderij kent eenzelfde perspectief als het schilderij van Rogier van der Weyden.