236 STRIJDEN VOOR DE WAARHEID

DE CHI-RHO

Thea-Warrior

 

In het begin van de vijftiende eeuw hebben er in Doornik volgens Feder (1966) reeds meer-democratische ideeën rondgewaard. Bijvoorbeeld inzake gelijkwaardigheid, maar de eerste decennia heeft dit sentiment in de stad enkel wat plakkaten, stakingen en bijeenkomsten opgeleverd. Gilles Meursalt 'onze' Europa-verkenner, is echter nauwelijks thuis of de volgende dag zijn in verschillende kwartieren van de stad al plakkaten te lezen met pro-Hussitische, door Bijbelcitaten onderbouwde, denkbeelden. Het eind van dit liedje is dat hij van ketterij wordt beschuldigd en in een cel in de Brunintoren, in de bisschoppelijk gevangenis van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, wordt opgesloten. 

 

Volgens Champion en De Thoisy (1943) ontsnapt Gilles Meursalt met hulp van oproerkraaier Jacques de Bléharies uit zijn cel, maar op verzoek van het kapittel wordt hij opnieuw in hechtenis genomen en daarna door de kerkelijke rechtbank, l'Official, veroordeeld. De uitvoering van het vonnis stagneert echter. De aarzeling ontstaat uit de angst dat de terechtstelling weer meer woede van het volk zal oproepen; begin juni 1423 is er immers al heftig gevochten in de stad.

Aangezien Stadsraad een voorwendsel zoekt om bisschop Jean de Thoisy naar Tournai te laten afreizen, blijkt hun vrees met betrekking tot mogelijke rellen rond de uitvoering van het vonnis van Gilles Meursalt een schot in de roos.

 

Op 23 juli 1423 kan de stad bisschop Jean de Thoisy plechtig ontvangen. De kwestie Gilles Meursalt wordt dezelfde dag opgelost. Gilles weigert zijn ketterse opvattingen af te zweren en wordt op de Grote Markt van Doornik voor de Lakenhal op een schavot geplaatst. Daarna wordt hij op de Prés-à-Nonnains (weiden bij een abdij) verbrand. Eigenlijk zou de brandstapel worden opgericht op de Grote Markt voor de ingang van de Sint-Quentinkerk, maar daarvan wordt afgezien.

Champion en De Thoisy (1943) schrijven verder dat er tijdens het gebeuren geen enkel protest uit de stad klinkt, en dat paus Martinus V (de eerste paus van na het Westers Schisma) in het kader van de bestrijding van de ketterij, van de verbranding van Gilles Meursault, aan bisschop Jean de Thoisy warme felicitaties heeft gezonden.

Heeft er geen enkel protest gezinderd? Ik denk het wel, maar de verbranding van een levende persoon is nogal intimiderend. Ik denk zelfs zo afschrikwekkend dat ook tegenwoordig - in de 21ste eeuw - oudere vrouwen nog kunnen schrikken als ze iemand met een wichelroede zien lopen. Het is net of ze denken: 'Kijk toch uit; straks eindig je nog op de brandstapel...'

Tegenwoordig lijkt alles te kunnen, dat al onze telefoons onzichtbare signalen opvangen is gewoon, maar met een koperen staafje rondwandelen, kan schijnbaar héél bedreigend ogen en behoorlijk afkeurende blikken of schrikreacties oproepen. 

 

Volgens mij is in het begin van de 15e eeuw het gedachtengoed van de ketters, van Jan Hus, van de Hussieten, in Doornik breder bekend: strijden voor 'de Wet van God' in plaats van voor 'de Macht van Rome' (of de macht van wie dan ook). De Hussieten hebben voor en over zichzelf hun psalm gezongen: 'Gij, die de Strijders zijt van God en Zijn Wet...'

Wat is 'God en Zijn Wet'? Ik houd het op de Waarheid, en zoals Jan Hus zei 'de Waarheid overwint'. Ik durf daar gerust aan toe te voegen '...al moet het eeuwen duren'. Maar wat is dan 'de Waarheid'? Bestaan krachtplekken echt? Zijn het inderdaad plekken van grote inspiratie? Bestaan energielijnen echt, zijn ze waar? Bestaan ze ècht al eeuwen? Al een eeuwigheid?

 

Het begrip'Strijders in de Naam van God' brengt me bij Constantijn de Grote die - volgens de verhalen en het wereldwijde web - op 17 oktober 312 door een visioen ertoe wordt gebracht om te strijden onder de bescherming van de God van de Christenen. Na zijn visioen laat Constantijn de schilden van zijn soldaten merken. Het wereldwijde web meldt in deze wat onenigheid, immers bestaat het merkteken uit een Latijns kruis (dat waaraan Jezus Christus is genageld) gecombineerd met de Rho (een p) of is het een afkorting van de naam van Christus: de Chi (een X) gecombineerd met een Rho (een p)?

Hoe dan ook Constantijn de Grote overwint in de slag bij de Milvische brug en daarna hangt hij als eerste Romeinse keizer de christelijke godsdienst aan. Zijn militaire standaard - het labarum - vormt zowel het Latijnse kruis als dat het versierd is met het Christusmonogram Chi-Rho.

 

Eerlijk gezegd ben ik al dat doden van elkaar, al die oorlogen om machtsverlangen te bevredigen of om de eigen mening bevestigd te zien, meer dan beu. Het wordt tijd dat de mensheid iets anders verzint, en hier op Aarde met elkaar door één deur gaat. Hoe ik erop kom dat in Tournai het kennisgoed van de ketters, van die Strijders van God, bekend is geweest? Op de een of andere manier is het schilderij 'De Heilige Lucas schildert de Madonna' een protest tegen het misbruiken van macht. Rogier van der Weyden lijkt zich vereenzelvigt te hebben met de Strijders voor God; meer met de Christuskracht; meer met de Waarheid en Liefde van het Goddelijke dan met de Macht van Rome. Waarom anders heeft hij de Chi-Rho in zijn schilderij verwerkt!? Het had niet gehoeven! Hij had bovenaan in het midden geen rond venster hoeven schilderen! Het gaat om het Licht dat de mensen op Aarde elke dag weer gratis (in het oosten) zien opkomen. Het gaat om liefde en om de energie van de energielijnen; het gaat om het feit dat voor niets de zon opgaat zodat mensen elkaar de ruimte kunnen geven en van elkaar kunnen houden (hetgeen wat anders is dan seks hebben)!

 

Meestal zijn christelijke kapellen en kerken oost-west gericht gebouwd. In de oostmuur van het koor bevindt zich dan vaak een oculus; een rond oog (Leroux-Dhuys, 1999). Rogier van der Weyden heeft het Christusmonogram, de Chi-Rho, het teken van 'de Strijders van God' bewust in zijn schilderij 'De Heilige Lucas schildert (tekent) de Madonna' opgenomen door op de juiste plek het ronde gebrandschilderde venster weer te geven. De gele energielijn - de Madonnalijn - vormt met de oculus de P (de Rho), en in het schilderij is zowel het Latijnse kruis (in geel-rood) als de Chi (de X in blauw en wit) als de Rho (de p in geel en purper) verwerkt. Zou hij een bekende, een vriend, van Gilles Meursalt kunnen zijn?

 

Volgens mij zijn Rogier van der Weyden en zijn leermeester Robert Campin allebei behoorlijk onder de indruk geweest van het energielijnenpatroon in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Doornik. Even een ver schot voor de boeg; in het najaar van 2019 heb ik naar aanleiding van mijn bezoek aan de Église Notre-Dame de l'Assomption (de kerk van Onze-Lieve-Vrouwe-Tenhemelopneming) in Bavay nog een inzicht gekregen met betrekking tot de Chi-Rho. Als het goed is, betekent de Rho (de p) dat er een verticale energielijn aanwezig is. Het teken dient namelijk driedimensionaal geïnterpreteerd te worden. Heel diep in mijn hart hoop ik dat ik nog eens kan bevestigen dat deze verticale energielijn in Doornik bestaat; dat de voor de restauratie geplaatste, houten afscheidingswanden uit de Kathedraal zijn verwijderd, zodat het noordelijk transept niet meer afgesloten is en ik de krachtplek - de Acht- of Tienster - kan ervaren.

 

Als ik ooit in het kader van mijn queeste ga verhalen over mijn bezoek aan Bavay in Frankrijk zal ik het verband tussen het Christusmonogram en een verticale energielijn nog wat meer uit de doeken doen.