160 IN DE HEILIGE RUIMTE

FYSIEKE EN PSYCHISCHE INVLOEDEN

Thea-Warrior

 

Voor sommigen is drummen en reizen mogelijk vreemd of zelfs bizar, voor mij is het heel natuurlijk. Ik word er absoluut gelukkig van, en naderhand vaak eenzaam, althans in het verleden tijdens mijn schoolcarrière, want hoe vol ik ervan ook ben, reisinhoud is niet direct iets om bij de koffie in te brengen.

Als ik het wel zou doen, zou ik in gezelschap te veel tijd claimen; ieder heeft recht op zijn eigen vijf minuten. Het lijkt alsof er in de gewone wereld geen tijd voor mondeling vertellen bestaat; de aandacht vestigt zich op andere zaken: het lijkt veiliger te praten over een nieuwe film, een te bezoeken theaterproductie of gewijzigde lesinhouden.

 

Drummen en de trance beïnvloeden in elk geval mijn fysieke en psychische gesteldheid. Felicitas Goodman (1914-2005), psychologisch antropologe, heeft op dit gebied het nodige onderzoek verricht. Felicitas is geboren in het westelijke, Hongaars-sprekende deel van Roemenië. Na de Tweede Wereldoorlog is ze met haar gezin geëmigeerd naar Amerika. Eerst werkt ze daar als tolk en vertaler, waardoor ze breed wetenschappelijke kennis in zich opneemt. 

In 1965 begint ze op 51-jarige leeftijd aan een universitaire studie, met als hoofdvak linguïstiek. Aanvankelijk onderzoekt ze glossolalie: het spreken in tongen. Vrij snel gaat ze doceren aan de Denison Universiteit in Ohio. Naar aanleiding van colleges over haar eigen veldonderzoek vragen studenten of ze hen die trancetoestand niet kan aanleren. Met een ratel gemaakt van een sierkalebas, zoals de ratels die worden gebruikt bij religieuze dansen als de maïsdans in Nieuw-Mexico, gaat ze met haar studenten aan de slag. De veranderingen in lichaamservaring en bewustzijnsinhoud tijdens de religieuze trance, zoals zij het noemt, boeien haar. In later jaren bestudeert ze de effecten van lichaamshoudingen op reiservaringen. 

 

In haar boek 'Wo die Geister auf den Winden reiten' - Waar de Geesten op de Wind rijden - beschrijft Felicitas Goodman (1993) de fysieke veranderingen welke tijdens de trancetoestand optreden. Met de meest moderne apparatuur kan ze in 1983 onderzoek doen op de afdeling Psychiatrische Neurofysiologie van de Psychiatrische (Poli-)Kliniek van professor Kugler in München. Ergens vind ik het heel grappig dat in een psychiatrische kliniek onderzoek gedaan wordt naar de buitengewone, misschien wel ultieme, mogelijkheden waarover een mens kan beschikken. 

De resultaten?

- In het bloedserum nemen de niveau's van hormonen en neurotransmitters als adrenaline, noradrenaline en cortisol, die spanning aangeven, af.

- In de hersenen wordt beta-endorfine aangemaakt, een pijnstillend hormoon dat ook voor het geluksgevoel, de euforie, na de trance zorgt.

- In het electro-encefalogram (EEG) blijken naast de bekende alfagolven die horen bij ontspanning (hersengolven met een frequentie van tussen de 7,5 en de 12,5 Hertz) de nog langzamere thetagolven van 4 tot 7 Hertz te ontstaan. Bij gezonde volwassenen zijn deze thetagolven enkel waarneembaar kort voor het inslapen, tijdens de droomslaap of soms tijdens een zenmeditatie. 

- De bloeddruk wordt lager terwijl tegelijkertijd de hartslag sterk verhoogd. Artsen zien een dergelijk paradoxaal gebeuren feitelijk enkel optreden onder de meest extreme omstandigheden zoals doodbloeden of een andere levensbedreigende crisis.

Mijn interpretatie: de lagere bloeddruk en hogere hartslag ontstaat op momenten dat het lichaam er alles aan doet om het fysieke leven in stand te houden.

 

In het voorjaar van 1987 neemt Felicitas Goodman in het Psychologisch Instituut van de Universiteit van Wenen, onder toezicht van Professor Guttmann, deel aan aanvullend neurofysiologisch onderzoek. Bestudeerd wordt de uitwerking van de religieuze trance op de negatieve lading - het gelijkspanningspotentiaal - van de hersenen.

De resultaten?

Tijden een leeropgave (ik denk dat Felicitas de gerichte concentratie bedoelt die nodig is om iets in het geheugen op te nemen) verandert de gelijkspanningspotentiaal hoogsten met 250 microvolt. Tijdens de religieuze trance van door Felicitas Goodman opgeleide proefpersonen worden veranderingen in de gelijkspanningspotentiaal gemeten van 1500 tot 2000 microvolt.

 

Is de wereld er klaar voor? Honderden studenten heb ik gekend en gezien, velen van hen op zoek naar de zin van het leven. Sommigen gaven zich al zoekend over aan drugs en drank. Anderen stonden met duizenden te dansen bij keiharde muziek, met oordoppen in hun oren om hun gehoor niet te beschadigen. Ik ken er die elke twee maanden een vliegtuig namen om ergens in de wereld iets op te pakken van... ja, van wat? Wat proberen jonge mensen te vinden? Een bevredigd bewustzijn?

Ik denk een ervaring met een besef van en herinnering aan de eeuwigheid zoals in de Andere Werelden wordt aangereikt. Felicitas Goodman noemt deze wereld 'de werkelijkheid waar alles in beweging is en in een eeuwig worden; een werkelijkheid waar de Geesten rijden op de Wind'.

Ik denk dat jongeren zowel verbinding als vrijheid zoeken. Volgens Felicitas Goodman behoort de ervaring van de trance, als het goed is, bij de initiatieriten van pubers tot volwassenen. Ik denk dat ze gelijk heeft en de juiste leeftijd noemt voor deze ervaringen. Eigenlijk kunnen de jonge mensen het gewoon in hun eigen achtertuin vinden, op voorwaarde dat er iemand met een ratel en een drum staat, die vijftien tot twintig minuten in het goede ritme wil drummen, zodat zij kunnen reizen.

 

Is de wereld er klaar voor? Felicitas beschrijft een persoonlijke gebeurtenis uit het jaar 1977. Ze heeft een artikel geschreven over haar werk met verschillende lichaamshoudingen tijdens trance, en leeft in een sprankelende stemming. Tijdens een jaarbijeenkomst van een Amerikaanse Antropologenvereniging houdt ze een voordracht over haar werk. Ze verwacht bijval, maar de reacties van haar collega's zijn zwaar teleurstellend van aard: niemand komt naar voren met de wens om zelf met lichaamshoudingen en trance te experimenteren. Na de voordracht staan de toehoorders op en gaan weer gewoon hun eigen gang. Bij het vertrek vraagt een hoffelijke jongeman Felicitas of ze van plan is een (verdere) structurele en functionele analyse uit te voeren. Enigszins gedesillusioneerd wijt Felicitas de desinteresse aan het voorbij-zijn van de vrijheid van de jaren zestig. Ik denk dat daar niemand echt heeft gehoord wat ze heeft verteld.

 

Is de wereld er klaar voor? Als de wereld er klaar voor is, heb ik Levendweb hopelijk vergaand gevuld. Het mag gerust na mijn aardse leven zijn, maar eerder mag ook. Als de wereld er maar klaar voor raakt... voor die ervaringen van vrede en liefde, zonder drugs, drank of oorverdovende geluiden. Soms vind ik het lastig, houvast heb ik al tientallen jaren aan een gedicht uit 1918 van Henriette Roland Holst (1869-1952):

 

          De zachte krachten zullen zeker winnen

          in 't eind - dit hoor ik als een innig fluistren

          in mij: zoo 't zweeg zou alle licht verduistren

          alle warmte zou verstarren van binnen.

 

          De machten die de liefde nog omkluistren

          zal zij, allengs voortschrijdend, overwinnen,

          dan kan de groote zaligheid beginnen

          die w'als onze harten aandachtig luistren

 

          in alle teederheden ruisen hooren

          als in kleine schelpen de groote zee.

          Liefde is de zin van 't leven der planeten

          en mense' en diere'. Er is niets wat kan storen

          't stijgen tot haar. Dit is het zeekre weten:

          naar volmaakte Liefde stijgt alles mee.