BERICHTEN UIT ZUTPHEN
Thea-Warrior
Het gaat natuurlijk om het tijdsgewricht rond 1576: wat gebeurde er allemaal dat een groep mannen besloot een schilderij te laten vervaardigen?
Als het goed is, was reeds duidelijk dat aanhangers van de nieuwe religie kerken zuiverden van protserigheid, altaren verwijderden, wijwaterbakken wegsloegen, heiligenbeelden vernielden en wanden witkalkten.
Pas in mei 2019 ontdek ik de relevantie van het laatste. Eerst nog even over het gegeven dat kwaad gewoon altijd kwaad is, van wie het ook komt.
Hiervoor reis ik iets naar het noorden. Bij een bezoek, in januari 2020, aan Streekmuseum De Roode Toren in Doesburg tref ik een syllabus aan die hoort bij de tentoonstelling 'DE IJSSEL ALS STRIJDTONEEL - historische gevechten langs de rivier bij Doesburg en omstreken'. De tentoonstelling is voorbij; van 23 juni 2018 tot en met 28 april 2019, maar de inhoud!? Mijn schoenen vallen me bijna uit.
Op 12 november 1572 belegert Don Frederik, zoon van de Spaanse landvoogd Alva, Zutphen. Het stadje telt ongeveer 7500 inwoners. Het is gemakkelijk voor het leger om Zutphen te naderen, want de IJssel is bevroren. Op 14 november wordt een batterij geschut opgesteld en de hele volgende dag wordt het stadje bestookt. Uiteindelijk schieten ze aan de noordkant een bres in de Nieuwstadpoort. Een tweede aanval vindt plaats aan de andere kant van het stadje. Op 16 november, vroeg in de ochtend, proberen onderhandelaars uit Zutphen met de Spanjaarden in gesprek te raken. Vergeefse moeite.
De Spanjaarden zien hun kans: via de bevroren gracht dringen ze de stad binnen. Meedogenloos treden ze op: verdedigers van een ravelijn worden aan hun voeten opgehangen en sterven een langzame vriesdood. Aan haastig opgerichte galgen worden burgers opgehangen. In de dichtgevroren IJssel worden wakken gehakt en ruim vijfhonderd mensen worden daarin verdronken. Andere burgers worden naakt de stad uitgejaagd en vriezen alsnog dood. Sommigen bereiken Deventer of vinden een schuilplaats bij boeren in de omgeving. Vrouwen worden mishandeld en verkracht, burgers worden tijdens ondervragingen gemarteld. De Spaanse soldaten steken de molens in brand en vernielen en plunderen veel huizen. Op last van Don Frederik worden stoffelijke overschotten opgegraven uit de kerk en in de IJssel geworpen.
Holadijee... stel je voor dat nu een groot deel van de huidige Zutphense bevolking (meer dan 47.600) of die van Nijmegen (meer dan 165.500) om zeep zou worden geholpen. Wat zou er gebeefd worden.
Even voor de goede orde: deze actie was een tegenactie van de katholieke Spaanse Don Frederik tegen de bezetting van Zutphen in juni 1572 door de staatse graaf Willem II van den Bergh. De troepen van de laatste hadden zich zeer ordeloos tegen priesters, nonnen, kerken en kloosters gedragen.
Bronnen
- De IJssel als strijdtoneel - historische gevechten langs de rivier bij Doesburg en omgeving (2018). Doesburg: Streekmuseum De Roode Toren.
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Bloedbad_van_Zutphen
---> 32 HISTORISCHE CONTEXT 1576 - DEEL 4 - 1574 - Meer dan 3000 Doden